به گزارش گروه بینالملل دفاع پرس، بامداد امروز شنبه 26 تیرماه بخشی از نیروهای نظامی ترکیه در آنکارا پایتخت این کشور دست به کودتایی بزرگ زدند اما این کودتا پس از چندین ساعت با حضور طرفداران اردوغان در خیابانها، عدم همراهی پلیس و دستگاه امنیتی این کشور با کودتاگران و عدم چراغ سبز دولتهای خارجی با شکست مواجه شد.
این اولین بار نیست که نظامیان ارتش در ترکیه دست به کودتا میزنند. از سال 1960، ارتش ترکیه حداقل چهار بار دولتهای قانونی را در ترکیه ساقط یا مجبور به استعفا کردهاست. آخرین کودتا در سال 1997 زمانی اتفاق افتاد که نظامیان ارتش ترکیه، دولت «نجمالدین اربکان» را با اتهام دنبال کردن گرایشات دینی در مسائل سیاسی کشور مجبور به کنارهگیری از قدرت کردند.
کودتای پنجم ترکیه که بامداد امروز رخ داد، در نوع خود ویژه بود، در همین خصوص «شعیب بهمن» پژوهشگر ارشد مسائل ترکیه و مدیر مؤسسه «راهبردپژوهان جهان معاصر» در گفتوگو با خبرنگار بینالملل دفاع پرس اظهار داشت: بخشی از سیاستمداران ترکیه با سیاستهایی که رجب طیب اردوغان چه در داخل و چه در خارج از کشور دنبال میکند، مخالف هستند. بخشی از نظامیان ترکیه در حوزه مسائل داخلی استنباط میکردند که برخی از اقدامات اردوغان در مغایرت با قانون اساسی است و چون ارتش به عنوان نهادی که از قانون اساسی مراقبت میکند لذا موظف است، وارد عمل شود.
کارشناس مسائل ترکیه در ادامه افزود: این برداشت در خصوص سیاست خارجی اردوغان نیز در میان بخشی از نظامیان ترکیه بوجود آمده بود که سیاست خارجی اردوغان در منطقه و بهویژه در بحران سوریه باعث تسری و گسترش ناامنی در داخل این کشور شده است؛ به همین دلیل ارتش تلاش کرد با انجام یک کودتای نظامی، قدرت را مدتی در دست بگیرد تا از وارد آمدن خسارتهای زیاد در حوزههای داخلی و خارجی جلوگیری کند که عملا در این کودتا شکست خورد.
بهمن در خصوص پشت پرده این کودتا خاطرنشان کرد: سناریوهای مختلفی درباره پشت پرده کودتای نظامی ارتش ترکیه مطرح است؛ یک سناریو که دولت اردوغان نیز بر آن پافشاری میکند، همکاری جریان «فتحالله گولن» با بخشی از سکولارها در داخل ترکیه است که آنها دست به این کودتا زدند. اما این سناریو از طرف فتحالله گولن رد شده و طی بیانیهای اعلام کرده که جنبش وی در کودتا هیچ نقشی نداشته است.
وی افزود: سناریوی دیگری که در محافل جهانی مطرح است؛ وابستگی عمیقی است که نظامیان ترکیه به آمریکاییها دارند، یعنی این احتمال وجود دارد که بخشی از نظامیان با هماهنگی آمریکاییها دست به این کودتا زده باشند. دلیلی که این احتمال را شدت میبخشد، اقدامات ترکیه در راستای عادی سازی روابط با روسیه است. چون بخشی از نظامیان ترکیه که از جانب آمریکاییها حمایت میشوند، با انجام این کودتا میخواستند مانع عادی سازی روابط کشورشان با روسیه شوند.
بهمن در پاسخ به این سوال که اگر به فرض در همین آینده نزدیک انتخاباتی در ترکیه برگزار شود آیا موازنه سیاسی به نفع اردوغان سنگینتر خواهد بود؟ گفت: قطعا موازنه سیاسی به نفع اردوغان خواهد بود و وی با تسلط مجدد بر اوضاع، در سرکوب مخالفان سیاسی با دست بازتری عمل خواهد کرد. به نظر میرسد اردوغان در اولین فرصت دست به یک تصفیه گسترده در داخل ارتش ترکیه خواهد زد و بسیاری از مقامات بلند پایه را برکنار خواهد کرد یا بسیاری از آنها را پای میز محاکمه خواهد کشاند. علاوه بر این شخصیتها و احزابی که در فضای سیاسی ترکیه به عنوان جبهه مخالف دولت اردوغان شناخته میشوند قطعا با دشواری مواجهه خواهند شد و فعالیت سیاسی آنها ممنوع میشود.
وی با بیان اینکه هرچند احتمالا خود اردوغان نیز در این کودتا دست داشته باشد، اظهار داشت: اردوغان میتواند از پیامدهای کودتا در راستای افزایش قدرت خود و سرکوب مخالفان خود استفاده کند و همچنین تبعات این کودتا میتواند وی را در دستیابی به اهداف بلند مدتی که در داخل ترکیه دارد، یاری کند.
کارشناس مسائل ترکیه در خصوص اینکه دولت اردوغان جنبش فتح الله گولن را مسئول این کودتا اعلام میکند اما گولن این اتهام را رد میکند، افزود: نمیتوان ثابت کرد که جنبش «فتحالله گولن» در کودتا هیچ تاثیری نداشته است در عین حال نیز نمیتوان ادعا کرد که وی در این کودتا هیچگونه دخالتی نداشته است. پایگاه اجتماعی فتحالله گولن در بین قشر مذهبی ترکیه است این درحالی است که بدنه اصلی ترکیه از علویها و سکولارها تشکیل شدهاست که هر دو اینها با گولن قرابت ندارند. و احتمال اینکه رهبری گولن را پذیرفته باشند و به تأسی از وی دست به این کودتای نظامی زده باشند، اندک است. البته این احتمال که نظامیان سکولار دست به ائتلاف با جریان گولن زده باشند، نیز وجود دارد.
بهمن در خصوص تاثیر کودتای نافرجام ارتش در ترکیه بر بحران سوریه تصریح کرد: با توجه به اینکه ترکیه در دورهای از ناامنی و بیثباتی داخلی به سر میبرد، تمرکز نیروهای امنیتی و اطلاعاتی کشور هم به ایجاد ثبات و آرامش معطوف خواهد شد و اجازه بازیگری اردوغان در بحران سوریه حداقل برای کوتاه مدت از بین خواهد رفت اما در دراز مدت اگر بتواند مخالفان سیاسی را سرکوب کند، تشکلهای مدنی را محدود کند و آزادی رسانهها را از آنها بگیرد، در این صورت به یک قدرت مطلق در داخل ترکیه دست پیدا میکند که میتواند سیاست خارجی خود را نیز پیش ببرد.
