جهت‌گیری مشترک رزمایش «کمربند امنیت دریایی»

گروه بین‌الملل دفاع‌پرس- فرشته چترعنبری؛ یک روز پس از بیست و هشتمین سالگرد فروپاشی شوروی که به تبع آن جهان تک قطبی شد و نقش شرق در سیاست بین‌الملل و معادلات جهانی در این سه دهه کاهش قابل توجهی یافت، رزمایش دریایی مشترکی میان ایران، روسیه و چین در منطقه تلاقی سه گذرگاه حیاتی تجارت جهانی (باب‌المندب، مالاکا و هرمز) در شمال اقیانوس هند و دریای عمان در وسعتی به مساحت 17 هزار کیلومتر مربع شروع شد که اهداف سیاسی و نظامی آن فراتر از اهداف فنی اعلامی است.

این رزمایش هم نشان از رویکرد میدانی بلوک شرق (چین و روسیه) برای احیای جایگاه تاریخی خود از طریق ایجاد مزاحمت برای بلوک غرب در حوزه‌های نفوذ پراهمیت به‌ویژه در دریاها و اقیانوس‌هاست؛ هم بیانگر خیز سیاست خارجی ایران در مسیر شرق‌گرایی به‌عنوان مفروض حتمی اتفاقات «پسا برجامی» در روابط با غرب از طریق برگزاری نخستین رزمایش نظامی خود با دو قدرت شرقی در طول چهل سال گذشته است.

نکته مهم اما این است که تلاقی تلاش آرام چین و روسیه برای احیای نقش شرق و گرایش ایران به شرق هر چند در محدوده مسائل سیاسی و امنیتی ژئوپلیتیکی و نه لزوما اقتصادی، می‌تواند منافعی در این برهه رقم بزند؛ اما الزامات مناسبات رقابتی ـ تنشی پکن و مسکو با واشنگتن بسیار پیچیده و به نحوی است که اجازه نمی‌دهد دو طرف در پرونده‌های بسیار حساس برای دیگری دست باز عمل کنند و به عبارتی، قواعد بازی را رعایت می‌کنند و بر هم نمی‌زنند؛ کما اینکه الزامات روابط خصومتی ـ بحرانی تهران و واشنگتن متفاوت از الزامات روابط رقابتی واشنگتن با مسکو و پکن است و در نتیجه تنش مشترک با آمریکا لزوما برگردان مشترک و همسطحی ندارد.

در این راستا هم کشیده نشدن دامنه رزمایش به آب‌های خلیج فارس قابل فهم است و احتمالا به این دلیل بوده که چین و روسیه نخواسته‌اند الزامات ژئوپلیتیکی رقابت و قواعد بازی با آمریکا را بر هم زده و با آن در این منطقه بسیار حساس که اخیرا دولت آمریکا یک ائتلاف نظامی دریایی تشکیل داده، سرشاخ شوند.

به هر حال، این رزمایش یک جهت‌گیری مشخص و مشترک ضد آمریکایی دارد، اما در این میان هر کدام از سه طرف شر‌کت‌کننده انگیزه خاص خود را دارند و در جهت آن عمل می‌کنند.

ایران به آن به‌عنوان پاسخی به ائتلاف نظامی دریایی آمریکا در خلیج فارس، تنش‌های دریایی اخیر در آن و فشار حداکثری آمریکا و هم‌پیمانانش می‌نگرد و چین هم از طریق تقویت حضور خود در آب‌های بین‌المللی و مناطق دریایی حساس به‌دنبال افزایش نقش خود در معادلات جهانی و نوعی واکنش به حضور فزاینده آمریکا در غرب اقیانوس آرام و حوزه پاسیفیک است و روسیه نیز که از دروازه بحران سوریه حضور ژئوپلیتکی فعالی در خاورمیانه و دریای مدیترانه در این سال‌ها پیدا کرده، به‌دنبال فرصت بیشتری برای تقویت نقش خود در آب‌ها و آبراه‌های بین‌المللی است.

انتهای پیام/