اردوگاه آوارگان جنین؛ مقاومتی که هرگز به پایان نرسید

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، نام اردوگاه جنین در اعتراضات و تنش‌های ماه مارس و نیز آوریل سال ۲۰۲۲ که منجر به شهادت ۷ فلسطینی شد، بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاد، اما داستان این اردوگاه بسیار عمیق‌تر از آن چیزی است که در این دور اخیر از تنش‌ها رخ داد؛ آری، جنین، قلب ناسیونالیسم و مقاومت فلسطینی است. نام جنین با یکی از خون‌بارترین عملیات‌های نظامی رژیم صهیونیستی علیه فلسطینیان کرانه باختری پیوند خورده است؛ عملیاتی که در آن هزاران نظامی صهیونیست با پشتیبانی هلیکوپتر‌های جنگی و بولدوزر‌های زرهی به محاصره ۱۰ روزه جنین و سپس قتل‌عام مردم آن پرداختند.

این نبرد با نابودی بخش بزرگی از این اردوگاه و شهادت ۵۲ فلسطینی و نیز کشته شدن ۲۳ نظامی صهیونیست خاتمه یافت. این نبرد، جنین را به یکی از نقاط عطف مقاومت فلسطینی تبدیل کرد و از آن پس جنین، به مضمون سرود‌های میهنی، پوسترها، اشعار و حتی فیلم مستندی از محمد البکری، فیلم‌ساز فلسطینی تحت عنوان «جنین… جنین» تبدیل شد (مستندی که جزئیات این نبرد را به تصویر کشید و سال گذشته، پخش آن در سینما‌های رژیم صهیونیستی ممنوع شد).

جنین؛ یادآور سلب مالکیت از فلسطینیان

بنا بر گزارش آژانس امداد و کار ملل متحد برای آوارگان فلسطینی (آنروا)، اردوگاه جنین به طور رسمی در سال ۱۹۵۳ برای خانواده‌های آواره شده از منطقه حیفا و کارمل پس از جنگ اشغال در سال ۱۹۴۸ برپا شد. این اردوگاه همانند تمام اردوگاه‌های کرانه باختری، در زمین‌هایی قرار گرفته است که برای مدتی طولانی توسط آنروا اجاره شده است. این اردوگاه که مساحتی کمتر از نیم کیلومتر مربع دارد میزبان ۱۶ هزار آواره‌ی ثبت شده‌ی فلسطینی است. منطقه‌ای که اردوگاه جنین در آن متولد شد، به خودی خود دارای اهمیت تاریخی در چارچوب ناسیونالیسم فلسطینی است.

این منطقه سنگر نخستین مقاومت سازمان یافته فلسطینی علیه سلطه بریتانیا به رهبری عزالدین قسام بوده است؛ عزالدین قسام در سال ۱۹۳۵ در منطقه یعبد در ۱۸ کیلومتری غرب جنین به شهادت رسید. بسیاری از فرماندهان ارشد قیام سال ۱۹۳۶ در فلسطین نظیر فرحان السعدی و یوسف ابو دُره، یا متولد جنین و یا مستقر در آن بودند. برپایی اردوگاه آوارگان در جایی با چنین میراث سیاسی، جنبه نمادین دیگری به آن افزود: نماد النکبه (فلسطینیان روز اشغال فلسطین در سال ۱۹۴۸ را یوم النکبه می‌نامند).

عبدالرحیم الشیخ، استاد مطالعات فرهنگی در دانشگاه بیرزیت کرانه باختری در این رابطه توضیح می‌دهد که: «اردوگاه‌های آوارگان، همواره مکان‌هایی حاشیه‌ای، محروم از خدمات و با نرخ بالایی از فقر بوده‌اند. این امر اردوگاه‌های آوارگان را تبدیل به یک یادآور همیشگی برای سلب مالکیت آغازین از مردم فلسطین و نیز دژ‌های مقاومت کرده است». جمال حویل، عضو شورای انقلابی جنبش فتح و زندانی سابق در رژیم صهیونیستی نیز می‌گوید: «جنین از لحاظ محرومیت، استثنایی بر سایر اردوگاه‌ها نبود، اما شرایط ویژه‌ای داشت… بزرگ شدن در جنین در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ به معنای بزرگ شدن در قلب تراژدی فلسطین بود. به خاطر می‌آورم که خانه‌ها از چوب عصا، گِل، و ورق‌های آلومینیومی ساخته می‌شدند.. ما هر روز در صفی طولانی مقابل مرکز آنروا می‌ایستادیم تا مقداری آرد، روغن نباتی و مقداری کنسرو ماهی دریافت کنیم.. آب لوله‌کشی نداشتیم و خانه ما دو اتاق برای شش نفر بود.»

از «پلنگ‌های سیاه تا گردان‌های الاقصی»

پس از خروج مقاومت فلسطین از لبنان در سال ۱۹۸۲ در پی تجاوز رژیم صهیونیستی به این کشور، گروه‌های شبه‌نظامی جدیدی در داخل سرزمین‌های اشغالی پدیدار شدند که بسیاری از آن‌ها در اطراف جنین متمرکز بودند. جمال حویل توضیح می‌دهد که در جنین، گروه «عقاب‌های سرخ» وابسته به جبهه خلق برای آزادی فلسطین و «پلنگ‌های سیاه» متعلق به جنبش فتح تشکیل شدند. در طول انتفاضه اول، که از سال ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۳ به طول انجامید، نام «پلنگ‌های سیاه» بلافاصله با جنین مرتبط شد. ارتش رژیم صهیونیستی در جستجو و تعقیب اعضای این گروه، بار‌ها به این اردوگاه آوارگان حمله کرد و غالباً خانه‌های آن‌ها را تخریب و خانواده‌هایشان را بازداشت کرد.

در سپتامبر سال ۲۰۲۱، اردوگاه جنین پس از فرار ۶ زندانی فلسطینی از زندان جلبوع، در نزدیکی شمال کرانه باختری بار دیگر در تیتر‌های خبری ظاهر شد؛ ارتش رژیم صهیونیستی در روز‌های پس از این فرار، با این گمان که برخی از فراریان در اردوگاه جنین پنهان شده‌اند، تهدید به حمله کرد. در نتیجه، گروه‌های مقاومت فلسطینی در این اردوگاه، شروع به آمادگی برای مواجهه با حمله رژیم صهیونیستی کردند. در ۱۹ سپتامبر، نیرو‌های صهیونیست، تجاوز به بخشی از این اردوگاه را آغاز کردند و با مبارزان فلسطینی درگیر شدند. این حمله تنها آغازگر دور جدیدی از تنش‌ها در اطراف این اردوگاه و به طور کلی منطقه جنین بود.

اردوگاه جنین: «بهترین نوع مقاومت»

شذی حنایشه، روزنامه‌نگار فلسطینی مستقر در جنین می‌گوید: «نیرو‌های اسرائیلی شبانه و گاه در روشنایی روز به روستا‌ها و حتی شهر جنین حمله می‌کردند و اغلب با جوانانی که چیزی جز سنگ نداشتند درگیر می‌شدند و گاه خانه‌ها را تخریب می‌کردند، اما همه می‌دانستند که اصل ماجرا، اردوگاه پناهندگان است. ارتش اسرائیل می‌داند که حمله به اردوگاه جنین پیچیده است، زیرا این اردوگاه بسیار متراکم است و البته دلیل مهم‌تر اینکه مردم این اردوگاه، اعتماد به نفس دارند و مشتاق مبارزه هستند». جمال حویل معتقد است که «امروز، نسل کاملی از جوانان حضور دارد که تجربه ما را به ارث برده‌اند؛ درست مثل ما که تجربه پلنگ‌های سیاه را به ارث برده‌ایم؛ درست مثل آن‌ها که تجربه پیشینان خود را به ارث بردند.. به علاوه، نه شرایط فلسطین تغییر کرده است و نه شرایط اردوگاه، و اشغال، همچنان یک واقعیت است.»

منبع: مهر

انتهای پیام/ ۹۱۱