نقش بسیج در بحران سوریه

در این میان مقامات دولت سوریه با الهام گرفتن از الگوی نیروی مقاومت بسیج در ایران، اقدام به راه اندازی ارتشی مردمی به نام "جیش الشعبی" در سوریه کردند که این ابتکار بلافاصله تاثیر خود را در مهار و شکست فتنه در این کشور به ویژه در هفته های اخیر نشان داده است. کارشناسان نظامی می گویند با تشکیل این یگان های مردمی، روحیه، جسارت و تحرک قابل ملاحظه ای درکالبد ارتش سوریه دمیده شده است.

 

بحران سوریه

تحلیل علل بروز تحولات جاری سوریه در چارچوب دو دسته از دیدگاه ها قابل بررسی است. از دیدگاه نخست، آنچه امروز در کشور سوریه تحت عنوان اعتراض های مردمی در جریان است تا حد بسیار زیادی متاثر از تحولات کشورهای عربی در سال 2011 است. در این میان دیدگاه کسانی که از تحولات کشورهای عربی چون مصر، تونس، بحرین، یمن و لیبی تعبیر دموکراسی خواهی صرف(دیدگاه غرب گرایانه) دارند غلبه دارد. بر اساس این دیدگاه دولت سوریه نیز غیر مردمی و غیر دموکراتیک تلقی می شود و مخالفت های مردمی با آن در ادامه تحولات داخلی سایر کشورهای عرب خاورمیانه قرار دارد.

 

در مقابل این دیدگاه، برخی دیدگاه ها نیز در کشورهای مسلمان منطقه و به ویژه بسیاری از گروه های اسلام گرا از تحولات اخیر خاورمیانه تحت عنوان بیداری "امت اسلامی" یاد می کنند، که به منظور سرنگونی حکومت های دیکتاتوری و سرسپرده به دولت های غربی به پا خواسته اند.

 

بر اساس این دیدگاه تحولات سوریه، در حقیقت برنامه ای است تحت لوای "بهار عرب" و با مطرح کردن خواسته های مردم این کشور از سوی کشورهای غربی و متحدان آنها در خاورمیانه (مانند برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس) در حال اجراست تا سوریه را از محور اتحاد با جمهوری اسلامی ایران، حماس و حزب الله لبنان خارج کنند و از این طریق به منافع مورد نظر خود در منطقه دست یابند. به عبارت دیگر دیدگاه دوم بر تلاش غرب جهت مصادره ی خیزش های مردمی خاورمیانه در راستای منافع  خود و اسرائیل تاکید می کند. به طوری که، در مورد سوریه یکی از اهداف اساسی غرب و متحدانش تضعیف جبهه مقاومت (ایران، سوریه، حزب الله لبنان و حماس) به منظور تامین امنیت و منافع رژیم صهیونیستی در آینده است.
 
در اینجا، مساله سوریه به نوعی تلاقی مشکلات داخلی و فشارهای بیرونی است.

 

با هر دیدگاهی که به بررسی موضوع ناآرامی های اخیر در کشور سوریه بنگریم نتایج آن از نظر داخلی برای مردم سوریه خوشایند نبوده است. زیرا تبعات ناشی از  این اعتراض ها، دخالت بخشی از ارتش سوریه جهت آرام کردن اوضاع را به دنبال داشته است. این مساله خود به کشته شدن شمار زیادی از شهروندان به ویژه در شهرهایی چون حما، حمص، درعا و دیرالزور انجامیده است. از سوی دیگر زمینه بهانه جویی و دخالت بسیاری از کشورهای خارجی از جمله کشورهای منطقه ای مانند قطر، ترکیه، عربستان و... را در امور داخلی کشور سوریه فراهم ساخته است، به طوری که تبلیغات رسانه ای و فشارهای سیاسی گسترده ای را علیه دولت بشار اسد به کار گرفته اند.
 
الگوبرداری سوریه از بسیج مردمی ایران

تشکیل ارتش مردمی در سوریه الگوبرداری از بسیج مردمی در جمهوری اسلامی است.  تمام اقشار ملت سوریه اکنون دست در دست هم، به مانند "ید واحد" عمل می کنند و از ارتش ملی خود و رهبری بشار اسد حمایت می کنند. تجربه انقلاب اسلامی و نقش بسزای نیروی مردمی بسیج برای سوریه تجربه ای بزرگ و ارزشمند است.  نیروهای دفاعی مردمی سوریه متشکل از گروههای مردمی شیعه، سنی، علوی و مسیحی است که با توجه به مناطق مختلف این کشور شکل گرفتهاند.

 

جوانان و نیروهای داوطلب برای دفاع از نظام سوریه زیر نظر دولت در مناطق مختلف آموزشهای نظامی را دیده و مسلح شدهاند. جیش الشعبی با برپایی ایستهای بازرسی و گشت در شهرها امنیت را بالا بردهاند و مانع از ورود افراد مسلح به برخی مناطق شدهاند. به عنوان مثال امنیت محله زینبیه نیز با جیش الشعبی است که با توجه به حضور شیعیان در آن منطقه، جوانان شیعه در آنجا با برپایی ایست بازرسی، امور امنیتی را به دست گرفتهاند. این جوانان تامین امنیت حرم حضرت زینب(س) و حرم حضرت رقیه(س) را نیز به عهده گرفتهاند و در این راستا درب این حرمها با توجه به شرایط در ساعات خاصی بسته میشود.
 
نقش نیروهای بسیج در بحران سوریه

سپردن امنیت بخشی از شهرها به نیروهای مردمی و بسیجی این فرصت را برای ارتش سوریه فراهم کرده تا بتواند با نیروهای بیشتری در صحنههای درگیری با تروریستها ظاهر شود. از این رو، دخالت و حضور مردم در تامین امنیت و مشارکت در حکومت توانسته راه گشای معضلات سوریه باشد و با حضور مردم قطعا تروریستها و گروههایی که توسط برخی کشورها و در راستای خواست آمریکا مسلح شدهاند با شکست مواجه خواهند شد.
 
نقش بازدارنده نیروهای بسیج در حمله کشورهای خارجی به سوریه

یکی از دلایلی که کشورهای غربی به ویژه آمریکا اقدام به حمله نظامی به سوریه نکرد این بود که حمله هوایی به سوریه بهتنهایی کافی نیست و اگر ناتو یا آمریکا بخواهد کار مؤثری انجام دهد بعد از حمله هوایی باید با استفاده از نیروی زمینی خود را تثبیت کند. لذا با وجود نیروی دفاع مردمی بسیج در سوریه که باعث برتری میدانی حکومت و دولت سوریه شده است ، حمله به سوریه ریسکی بزرگی است.
 
تثبیت مناطق پاکسازی شده توسط ارتش

یکی دیگر از تاثیرات نیروهای بسیج و مردمی در بحران سوریه، کم کردن قدرت چانهزنی تروریستها بوده است، چرا که آنها مواضع خود را بهدلیل بسیج مردمی از دست دادهاند و در هر منطقهای که ارتش سوریه آن جا را پاکسازی میکند، در همانجا نیروی بسیج شکل میگیرد و این نیرو از برگشت تروریستها به آن منطقه جلوگیری میکند.

 

مردم مناطق آزادشده در سوریه نمیخواهند که تروریستها به آن مناطق بازگشته و دوباره منطقه آنها محل درگیری میان ارتش و تروریستها شود، لذا مردم از نیروی بسیج مردمی پشتیبانی میکنند و نام آن را «نیروی دفاع مردمی» گذاشتهاند. گسترش نیروی دفاع مردمی موجب تثبیت مناطق پاکسازی شده توسط ارتش شده است.
 
احتمال شکل گیری حزب الله دوم

ارتش سوریه علاوه بر حفظ انسجام، جذب و تربیت نیروهای داوطلب را نیز با قوت در دستور کار خود دارد. ضمن اینکه نبرد نیز صرفا در شهرهای مرزی و بخشی از حومه دمشق که خواستگاه سنتی بخشی از معارضین است متمرکز است و بقیه بخشهای سوریه در وضعیت عادی به سر میبرند. لذا براین مبنا باید گفت احتمال سقوط نظام حاکم برسوریه ضعیف و البته بازگشت این کشور به شرایط پیش از بحران نیاز به یک دهه تلاش دارد. اما با وجود همه آسیبهایی که به این پایگاه محور مقاومت وارد شد، برکاتی نیز برای آن متصور است.

 

شواهد حاکی است پس از ورود مستقیم اوباما در حمایت از معارضین و رسمیت بخشیدن به موجودیت آنان، مقاومت مردمی در برابر معارضین نیز روبه افزایش خواهد گذاشت، چنانچه به زودی در سوریه شاهد ظهور یک حزبالله دوم خواهیم بود.
 
نتیجه گیری  

استفاده سوریه از تجربه تشکیل نیروی مردمی جمهوری اسلامی ایران، که متشکل از نیروهای داوطلب است، نقش موثری در سرکوب شورشیان داشته و سبب شد بسیاری از نیروهای معارض که از سایر کشورها به سوریه آمده بودند مجبور به ترک خاک این کشور شوند. سازمان نیروهای مردمی سوریه الهام گرفته از نیروهای بسیج در ایران است. این نیروها در گردان های داوطلب زنان و مردان جداگانه سازماندهی شده اند و آموزش سلاح های ساده مانند کلاشینکف و نارنجک را دیده و با ایجاد پست های ایست بازرسی اقدام به پشتیبانی از ارتش نموده اند.
 
گزارش از: مصطفی آذری