به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، مردم مصر از ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ اعتراض خود علیه حکومت دیکتاتوری حسنی مبارک را آغاز کردند و تنها پس از ۱۸ روز در ۱۱ فوریه (۲۲ بهمن ۱۳۸۹) موفق به برکناری دیکتاتور این کشور و آغاز دوران جدید شدند.
سقوط مبارک در ۲۲ بهمن موجب شد تا نه تنها ماه بهمن بلکه روز ۲۲ بهمن به عنوان یک روز تاریخی در ذهن مردم ایران و مصر به طور خاص و افکار عمومی جهان به طور عام باقی بماند. ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نیز روز سقوط نظام دیکتاتوری در ایران و پیروزی اراده مردم بر قدرت دولت شاهنشاهی و حامیان آن بود. انقلاب مردم مصر نیز چنین شرایطی داشت. با این وجود، انقلاب مصر از برخی جهات مهم از انقلاب اسلامی ایران متفاوت است.
کمتر تحلیلگر و شخصیت سیاسی پیش بینی میکرد که در روز ۲۲ بهمن دیکتاتور دیگری که تحت حمایت آشکار نظامهای غربی قرار داشت با اعتراضهای مردمی از قدرت برکنار شود. اما مشیت الهی که پیروزی مستضعفان بر مستکبران را وعده داده است بر این قرار گرفت تا دقیقا در روز ۲۲ بهمن دیکتاتور مصر از قدرت برکنار شود. با این حال، تفاوتهایی در انقلاب ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ مردم ایران با انقلاب ۲۲ بهمن ۱۳۸۹ (۱۱ فوریه ۲۰۱۱) مردم مصر وجود دارد که وزن انقلاب اسلامی ایران را بسیار بیشتر از انقلاب مردم مصر میکند.
الگوی بیرونی انقلاب مصر
انقلاب ایران الگوی بیرونی نداشت اما انقلاب مردم مصر دارای الگوی بیرونی بود. مردم مصر در روز ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ به تبعیت از مردم تونس به خیابانها آمدند و علیه نظام دیکتاتوری حسنی مبارک قیام کردند. به عبارتی نقطه عطف انقلاب مردم مصر در تونس و اعتراضهای مردم تونس قرار داشت. ادامه اعتراضهای مردم مصر تا سرنگونی حسنی مبارک نیز به تبعیت از قیام مردم تونس و سرنگونی بن علی از قدرت بوده است.
این در حالی است که انقلاب اسلامی ایران دارای الگوی بیرونی نبود و مردم ایران بدون تبعیت از کشور دیگری علیه نظام دیکتاتوری محمد رضا پهلوی قیام کردند و در نهایت سرنگونی نظام وی را رقم زدند. انقلاب اسلامی ایران در موج جدید بیداری اسلامی از جمله در مصر در ادامه به یک الگو تبدیل شد.
ابزارهای انقلاب مصر متفاوت از انقلاب ایران
تکنولوژیهای نوین ارتباطی به ویژه شبکههای اجتماعی تاثیر مستقیمی در انقلاب مردم مصر داشتند و حتی برخی از کارشناسان بر این باور هستند که شبکههای اجتماعی رهبر انقلاب مردم مصر بودند.
تاثیر ارتباطی و سازماندهی فیس بوک، تویتر، بلاگها و یوتیوب در انقلاب مردم مصر بسیار زیاد بود و مردم و جوانان انقلابی مصر از طریق این شبکههای اجتماعی علیه نظام حاکم با یکدیگر هماهنگ میشدند! این در حالی است که در انقلاب اسلامی ایران مردم تنها از طریق ابزارهایی نظیر شب نامه با یکدیگر در ارتباط بوده و از برنامههای اعتراضی علیه نظام شاهنشاهی آگاه میشدند. این موضوع نیز همانند الگوی بومی و ذاتی انقلاب ایران بر وزن انقلاب اسلامی ایران در مقابل انقلاب مردم مصر میافزاید.
انقلاب مردم مصر رهبر متحد نداشت
انقلاب مصر رهبر متحد و ایدئولوژی آشکاری نداشت. مردم مصر نه بر اساس داشتن یک رهبر متحد بلکه تنها از طریق شبکههای اجتماعی با هم هماهنگ شده و سازماندهی شدند. به عبارتی دیگر انقلاب مصر انقلابی با رهبری ابزارهای مدرن ارتباطی بود. این در حالی است که انقلاب اسلامی ایران دارای یک رهبری متحد با ویژگی کاریزما بوده است.
سازماندهی اعتراض ها علیه نظام دیکتاتوری رژیم پهلوی در ایران از طریق رهبر انقلاب، حضرت امام خمینی (ره)، انجام میگرفت. همین عامل به عنوان مهمترین عامل در تداوم انقلاب و ایجاد وحدت مردمی پس از انقلاب بود. این در حالی است که نبود فاکتور رهبری در انقلاب مصر موجب شد تا با وجود گذشت سه سال از انقلاب این کشور هنوز ثبات و امنیت به طور کامل به مصر بازنگشته و مردم مصر شاهد ناآرامیهای اجتماعی گسترده هستند که نمونه آشکار آن پیش از برگزاری همه پرسی قانون اساسی این کشور رخ داد.
مدت زمان پیروزی انقلاب مصر
انقلاب مصر از ۲۵ ژانویه آغاز ۲۰۱۱ و در ۱۱ فوریه به نتیجه رسید. به عبارتی از آغاز اعتراضها علیه حسنی مبارک تا برکناری وی از قدرت تنها ۱۸ روز طول کشید. این در حالی است که نقطه آغاز انقلاب مردم ایران از سال ۱۳۴۲ و نقطه پایانی آنکه منجر به سقوط نظام شاهنشاهی شد سال ۱۳۵۷ بود.
به عبارتی از شروع اعتراضها علیه نظام پهلوی تا پیروزی انقلاب اسلامی ایران بیش از ۱۵ سال طول کشید.
همین مدت زمان طولانی و استقامت مردم برای پیروزی انقلاب موجب شد تا انقلاب اسلامی ایران پس از پیروزی با وجود کارشکنیهای بسیار زیاد مخالفان همچنان پابرجا بوده و در عین حال به الگوی انقلابهای عربی نیز تبدیل شود.
همه پرسی قانون اساسی
تفاوت مهم دیگر انقلاب اسلامی ایران با انقلاب مردم مصر در میزان آرائی است که مردم دو کشور به قانون اساسی جدید دادند. ۹۸/۲ درصد از مردم ایران در ۱۲ فروردین ۱۳۵۸ به همه پرسی قانون اساسی جدید که اساس آن دین مبین اسلام بود رای مثبت دادند. این در حالی است که در همه پرسی قانون اساسی مصر ۶۳/۸ درصد از مردم به قانون اساسی جدید رای مثبت دادند. این موضوع نیز بر استحکام و ثبات بیشتر انقلاب اسلامی ایران در مقابل انقلاب مصر حکایت دارد.
چند دستگی در مصر پس از انقلاب
مدت کوتاهی پس از انقلاب مردم مصر این کشور دچار دو دستگی و بعد چند دستگی شدیدی شد. این چند دستگی زمانی آشکارا دیده شد که محمد البرادعی، رئیس جبهه نجات مردمی مصر، صریحا از ائتلاف لیبرالها، سکولارها و مخالفان اخوان المسلمین با بازماندگان رژیم مبارک سخن گفت. هدف اصلی ائتلاف جدید علیه دولت محمد مرسی در مصر جلوگیری از حاکم شدن و مبنا قرار گرفتن دین اسلام در قانون اساسی مصر جدید بود.
این در حالی است که در ایران پس از انقلاب جریانهای سیاسی حفظ اصل انقلاب اسلامی را در دستور کار خود قرار داده و بر محور قرار گرفتن اسلام وحدت نظر داشتند و جامعه به دو دستگی دچار نشد.
در واقع در ایران پس از انقلاب رقابت سیاسی وجود داشت نه دو دستگی فکری. در ایران پس از انقلاب همانند مصر امروزی بازیگران متقاوتی ظهور کردند اما بر خلاف مصر امروزی هیچ یک از بازیگران در ایران پس از انقلاب در مقابل انقلاب اسلامی قرار نگرفتند.
واکنش دیگر کشورها به انقلاب مصر
تفاوت مهم دیگر بین انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مردم مصر در واکنش کشورهای دیگر به ویژه کشورهای قدرت است. اگر چه در جریان انقلاب مردم مصر قدرتهای بزرگ از جمله ایالات متحده میان منافع خود یعنی حمایت از دیکتاتور متحد خود و ارزشهای خود یعنی حمایت از دموکراسی سردرگم بودند اما خیلی زود حمایت از انقلاب مردمی مصر را در دستور کار خود قرار دادند.
در واقع، قدرتهای بزرگ پس از انقلاب مردم مصر تلاش کردند نامزد مورد حمایت خود را به چرخه قدرت این کشور وارد کنند. در زمان پیروزی محمد مرسی در انتخابات ریاست جمهوری مصر، قدرتهای بزرگ اگر چه کارشکنیهایی به ویژه در جریان همه پرسی قانون اساسی این کشور انجام دادند اما با این حال تعامل با دولت جدید را در دستور کار خود قرار دادند.
اما واکنش قدرتهای بزرگ در جریان انقلاب اسلامی ایران و پس از پیروزی انقلاب کاملا علیه انقلاب بود و با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی ایران همچنان تلاشهای آنها برای شکست انقلاب ادامه دارد.
در واقع، قدرتهای بزرگ به ویژه آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران آشکارا به دشمن انقلاب تبدیل شدند در حالی که در انقلاب مصر در بدترین حالت تنها مخالف ماهیت انقلاب هستند نه دشمن آن.
در پایان...
اگر چه شباهتهای مهمی میان انقلاب اسلامی ایران و انقلاب مصر وجود دارد که اسلامی، ضد استکباری، ضد صهیونیستی و مردمی بودن از مهمترین این شباهتها است، اما تفاوتهای مهمی نیز در این دو انقلاب وجود دارد که موجب میشود تا وزن ارزشی انقلاب اسلامی ایران بسیار بیشتر از انقلاب مردم مصر باشد.
این تفاوتها موجب میشود تا انقلاب اسلامی ایران اکنون پس از گذشت بیش از سه دهه، نه تنها دوام داشته است بلکه بدون کمک هیچ قدرتی در مسیر تبدیل شدن به یک قدرت بزرگ منطقهای قرار دارد و بسیاری از کارشناسان از آن به عنوان الگوی انقلابهای عربی یاد میکنند.
گزارش: سیدرضی عمادی
